Turuncu renkte gıda deyince neler geliyor aklımıza? Tabi işlenmişlerden söz etmiyorum tarladan toplandığı haliyle turuncu olanlardan söz ediyorum.
Önce havuç geliyor… Hemen hemen her sofrada bulunduğu için.
Kayısı, şeftali, nektarin, mango, mısır
Sonbahar ve kış gelince de portakal, mandalina, greyfurt, sarı elma, cennet hurması, bal kabağı, kudret narı, zerdeçal…
Bu besinlerin turuncu olması elbette tesadüf değil. Turuncu renkte olan gıdaların ortak yanı karotenoid isimli bileşeni içermeleri…
Karotenoidler aslında A vitaminin öncüsüdür. Şöyle ki A vitamini, geniş bir grubun genel adıdır ve bu grupta yer alan tüm öğelerin sağlığa ayrı ayrı faydaları bulunmaktadır. Hayvansal gıdalarda bulunan “retinoidler” ve bitkisel besinlerde bulunan “karotenoidler” A vitamini çatısı altında yer almaktadır.
Retinoidler: Hayvansal gıdalardan alınan A vitamini “retinoid” olarak adlandırılır. Retinoidler, A vitamininin faydaları arasında sayılan güçlü bağışıklık sistemini güçlendirmek ve hastalıklardan korunmak için önemlidir. Retinoid formlar gebelik, doğum, sağlıklı büyüme, gece görüşünün gelişmesini, kırmızı kan hücresi üretimini ve bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlar.
Karotenoidler: Bitkisel kaynaklardan alınan A vitamini “karotenoid” olarak adlandırılır ve retinoidler gibi sağlığa benzersiz faydaları bulunmaktadır. A vitamininin “karotenoid formu” daha çok antioksidan ve iltihap önleyici özelliğe sahiptir. Belirli karotenoidler, İçerdiği antioksidantlar sebebiyle bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar. Yaşlanmaya karşı etkilidirler. Göz ve kalp hastalıklarına karşı kalkan oluşturur. Akciğer, bağırsak, cilt, mesane, göğüs ve rahim ağzı kanserlerine karşı koruyucu etki sağlar. Saçların güçlenmesini sağlar.
İlk bakışta A vitamininin karotenoid ve retinoid formlarını alabilmek için hem bitkisel hem de hayvansal besinler tüketmemiz gerektiği düşünülebilir. Bu, bazı durumlarda gerekli olmayabilir. Çoğunlukla bitkisel kaynaklarda alınan karotenoidler vücut tarafından retinoide dönüştürülebilmektedir. Bu da hayvansal gıdalar tüketilemiyorsa bile bitkisel gıdaların tüketiminin önemini ortaya koymaktadır.
A vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğunda yeterli yağ tüketmeyenler, vücudun yağı işlemesine engel olan bir rahatsızlığı bulunanlar, uzun dönemde A vitamini eksikliği yaşayabilir. Çölyak hastalığı, Chrons hastalığı ve pankreasın düzgün çalışmaması bu hastalıklar, gıdalardan alınan yağın emilmesini önleyen hastalıklar arasında gösterilmektedir.
A vitamini eksikliğinde;
- Gece körlüğü
- Gece görüşünün azalması
- Göz kuruluğu
- Göz iltihapları
- Kornea iltihabı
- Cilt kuruluğu
- Solunum yolu enfeksiyonları
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Çocuklarda büyümenin yavaşlaması gibi belirtiler görülebilir.
Yukarıda saydığım turuncu besimlerin ortak yanı turuncu olmaları ve karotenoid içermeleri olabilir. Ancak daha özele indiğimizde her birinini kendine has çok çeşitli faydaları bulunmaktadır. Örneğin;
Cennet (Trabzon) Hurması
Mineral madde içeriği bakımından zengin olup, özellikle potasyum, kalsiyum ve fosforu en yüksek oranlarda ihtiva etmektedir. D vitamini içeriği de yüksek olduğundan kemik sağlığında önemli etkilere sahiptir.
Bal Kabağı
Vücudun herhangi bir yerinde oluşan iltihabın iyileşmesine yardımcıdır. Lif içeriği yüksek olduğu için zayıflama diyetlerinde uzun süre tokluk hissi sağladığı için zayıflamaya yardımcıdır. Sindirim sistemi problemi yaşayan kişilerde yüksek lif içeriği sayesinde kabızlığı önler.Balkabağı ve çekirdeğinde bulunan A ve E vitaminleri sayesinde özellikle göz sağlığında etkilidir. idrar akışını artırıcı etkisi ile mesaneyi uyarıp, idrar yapma zorluğunu ortadan kaldırır. İdrar söktürücü özelliği sayesinde vücuttan toksinlerin atılmasında yardımcıdır.
Yorum Yap