Pek çok insan, D vitamininin sadece kemik gelişimi için gerekli olduğunu sanır. Aslında D vitamini, vitamin olmasının ötesinde, vücutta inanılmaz işlevler gören bir hormondur. D vitamini, vücuttaki herhangi bir hormondan daha güçlü olmakla beraber, genetik şifreyi ve dolayısıyla sayısız fizyolojik işlemi tek başına kontrol eder.
D vitaminin bağışıklık sisteminde yarattığı mucizevi işlevler sayesinde, sayısız enfeksiyon tehlikesine karşı savunma olarak 200’ün üzerinde antimikrobiyal madde üretilir. Daha da fazlası, D vitamini aktif hormon formu olan “calcitriol” a dönüştürüldüğünde, organlar tarafından hücre yenilenmesinde, özellikle kanser hücrelerinin yarattığı hasarın onarılmasında kullanılır.
Son yıllarda D vitamini eksikliğinin önceki yıllara göre 4 kat arttığı tespit edilmiştir. Bu duruma yol açan nedenler arasında güneş ışığının yetersiz alınması, güneş ışınlarına bağlı cilt kanseri oluşması korkusuyla kullanılan güneş koruma faktörleri, çevre kirliliği ve yetersiz beslenme sayılabilir.
D vitamini eksikliğinin kalp ve damar sağlığı, kemik sağlığı, bağışıklık sistemi üzerinde negatif etkileri bulunmaktadır. Ayrıca günümüzün hastalıklarından olan obezitenin D vitamini eksikliği ile ilişkisi ortaya konulmuştur. Son yıllarda yapılan araştırma sonuçlarına göre D vitamin seviyelerini düzelterek obeziteyi tedavi etmek mümkün olduğu ortaya çıkmıştır.
D vitamini, üreme sağlığı açısından da oldukça önemlidir. Bu nedenle gebelik hazırlığında olan veya aşılama, tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme teknikleri ile gebelik elde etmeye çalışan kadınlarda D vitamini düzeyi konusunda oldukça dikkatli davranılmalıdır.
D vitamininin üreme sağlığı üzerine etkisini şu şekilde açıklayabiliriz:
- Vitamin D sperm kalitesi ve yumurta kalitesini etkileyen bir faktördür.
- D vitamininin polikistik over sendromlu (PKOS) kadınlarda önemli bir sorun olan insülin direncini ve kandaki androjen hormonlarını azalttığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
- Kısırlığın önemli nedenlerinden biri olan endometriosis (çikolata kisti) oluşumunda D vitamini metabolizmasındaki sorunların rol oynayabileceği araştırılmaktadır. Adetlerin şiddetli ağrılı olduğu durumda D vitamini verildiğinde, şikayetlerin azaldığı saptanmıştır.
- Yumurtalıkları uyarmak için ilaç verildiği durumda D vitamini eksikliği mevcutsa, daha az folikül yani yumurta geliştiği ve gebelik oranlarının da düşük olduğu tespit edilmiştir.
- Yapılan bir araştırmada tüp bebek tedavisinde kan ve folikül (yumurta) sıvısında D vitamini değerleri yüksek olan kadınlarda, düşük olanlara göre daha fazla gebelik elde edildiği bildirilmiştir.
D Vitamininin Gebelikte Önemi
Anne karnındaki bebeğin kalsiyum ihtiyacı gebeliğin özellikle son aylarında artar. D vitamininin aktif formu da artarak, gebeliğin son 3 ayında maksimum düzeye ulaşır.
Gebelikte ortaya çıkan ve hem anne, hem de bebek sağlığını tehdit eden sorunların D vitamin eksikliğiyle ilgili olabileceği düşünülmektedir. Özellikle gebeliğin son üç ayında D vitamini verildiğinde, bebeklerin doğum kilolarının daha fazla olduğu da tespit edilmiştir.
D Vitamininin Doğal Kaynakları Nelerdir?
- Güneş ışınları
D vitamininin en büyük kısmı cildimizde güneş ışınları (ultraviole B) etkisiyle oluşur. Faktör 20 ve üzerindeki güneş koruma faktörleri kullanıldığında ise deride D vitamini oluşamaz.
D vitamininin ciltte üretimi yaşla giderek azalır. Cilt rengi koyu olanların, açık renkli olanlara göre özellikle kış aylarında daha uzun süreli güneş ışınlarına ihtiyacı olmaktadır.
GÜNEŞTE 15 DAKİKA YÜRÜYÜN
D vitamini eksikliği; güneş ışığının az olduğu ülkelerde yaşayanlarda, güneşte 15 dakika yürümeye fırsatı olmayanlarda, koyu tenlilerde ve obezlerde sık görülür. Günümüzde 1 milyar insanın kanında D vitaminin eksik düzeylerde olduğu tahmin ediliyor. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde kemiklerin zayıflaması ve raşitizm gibi hastalıkların artmasını önlemek için birçok besin D vitamini ile zenginleştiriliyor.
- Gıdalar
- Yağlı balıklar: Ton, uskumru, somon gibi
- Peynir, süt, tereyağı, sıvı yağlar
- Balık yağı
- Yumurta sarısı
- Karaciğer
- Patates
- Yulaf
- Bitkiler: Isırgan otu, maydanoz, yonca, mantar
Kanda yapılan 25-hydroxy-vitamin D ölçümüyle kişilerin Vitamin D seviyeleri hakkında bilgi edinilir.
0 – 14.9 ng/ml = ciddi Eksikliği
15.0 – 31.9 ng/ml = hafif eksiklik
32.0 – 100.0 ng/ml = uygun seviyeler
>100.0 ng/ml = toksik yani zehirleyici
Hamilelik öncesi veya tüp bebek tedavisi esnasında ampul veya iğne şeklinde D vitamini takviyesi alınması önerilir.
Güneş yoluyla gereğinden fazla D vitamini alma imkânınız olmamasına rağmen, sentetik yolla alınan D vitaminin, belli bir miktardan sonra toksik olabileceğini unutmayın.
Aşağıdaki hastalıklara sahip olan kişilerin, D vitamini hapları almadan önce doktorlarına danışmaları gerekir:
- Kanda yüksek oranda kalsiyum ve fosfor olanlar
- Kalp rahatsızlığı olanlar
- Böbrek rahatsızlığı olanlar
- Sarkoidoz ve tüberküloz hastalığı olanlar
Yorum Yap