Kilo verme kararı verildiğinde ilk kısılan şeyler şeker ve yağ tüketimi oluyor. Az yağlı yemeğe bir şekilde alışıyoruz da… şekersizlik sanırım en zoru oluyor. Hele ki her gün sıklıkla tükettiğimiz çay ve kahveyi şeker ile içmeye alışkınsak… Bu durumda devreye tatlandırıcılar giriyor. Biliyoruz ki onların kalori değeri “0” ancak sağladıkları mutluluk hemen hemen aynı gibi… Bazen bunları çay ve kahvemize ilave etmekle kalmayıp light kola, gazoz, dondurma, tatlı, reçel gibi besinlere de yöneliyoruz. Peki sınırsızca tüketebileceğimizi düşündüğümüz bu tatlandırcılar sağlıklı mı? kilo aldırır mı?
Tatlandırıcılar Sağlıklı mı, Kilo Aldırır mı?
Tatlandırıcıların kullanımı konusunda araştırmacıların farklı görüşleri var:
1. Tatlandırıcılar güvenlidir
Yapılan çalışmalarda tatlandırıcıların ancak yüksek dozlarda tüketildiğinde kanserojen ve yan etkilerin in görüldüğü bu yüzden besinlere ve içeceklere katılan miktarların günlük kullanım dozunu aşmadığı müddetçe tatlandırıcı kullanımının güvenli olduğu vurgulanıyor.
2. Minimum düzeyde tutulmalıdır
Çalışmalarda her ne kadar yüksek dozlar güvenli olarak kabul edilse de tatlandırıcılara ek olarak gün için de çok fazla katkı maddesi aldığımızdan dolayı tatlandırıcıların minimum düzeyde tutmakta fayda olduğu vurgulanıyor.
3. Tatlandırıcılar kilo aldırıyor
Bu başlığı açıklamadan önce sanırım. Kan şekerini düzenleyen hormonlar ile ilgili bilgi sağlamakta fayda olacak.
İnsülin: Pankreastan salgılanır. Kandaki şekerin (glikoz) fazlasının karaciğerde (glikojen olarak) depolanmasını sağlar. Böylece kan şekerini düşürür. İnsülin salgılanamazsa veya az salgılanırsa kan şekeri çok artar, idrarda bile şekere rastlanır. Halk tabiri ile ‘şeker hastalığı’ oluşur.
Glukagon: Pankreasın alfa hücrelerinden salgılanır. Kas ve karaciğerdeki glikojenin, gerektiğinde (kan şekeri düştüğünde) kana geçmesini sağlar. Böylece kan şekerini yükseltir. İki öğün arasında ve karnımız acıktığında çok salgılanır.
Çok basit bir anlatımla, bir şeyler yediğimiz zaman pankreasımız önce 2 saat insülin hormonunu ardından 2 saat de glukagon hormonu salgılar. Bu iki hormonun görevi, yediğimiz besinleri enerjiye dönüştürmek, enerji olarak harcanmayanları da yağa dönüştürerek depolamaktır. Yemek yememizin üzerinden 4 saat geçip de insülin ve glukagon salgıları tamamlandıktan sonra LEPTİN hormonu salgılanmaya başlar.
Leptin hormonun depolanmış yağların yakımı üzerinde etkili olduğunu söyleyen bazı beslenme uzmanları mevcuttur. Bu tezi savunan beslenme uzmanları, leptin hormonunun devreye girebilmesi için 2 öğün arasında en az 6-7 saat olması gerektiğini, ara öğün yapmayıp yalnızca 2 ana öğünle beslenilmesi gerektiğini ve akşam 20.00 den sonra besin tüketilmemesini gerektiğini savunur. Çünkü 20.00 de yemek yendiğinde insülin ve glukagon görevlerini gece 00.00 da tamamlamış olur. Saat 00:00 veya 01:00 den sonra da Leptin salgılanmaya başlayacaktır. Bu beslenme uzmanlarına göre Leptin hormonu en fazla bizim derin uykuda olduğumuz 02:00 05:00 saatlerde arası salgılanır.
Özellikle son yıllarda yapılan çalışmalarla tatlandırıcı içeren besinler ağza alındığında dil papillalarının bunu şeker tüketilmiş gibi algılayıp beyne o şekilde sinyal gönderdiğine dair kanıtlar tespit edilmiştir. Böylelikle tatlandırıcılar kan şekerini yükseltmezler fakat şeker yediğini düşünen beyin, pankreastan insülin salgılar. Kan şekeri şeker yediğimizde yükselir ve insülin ise kan şekerini düzenler yani normal aralıklara düşürür fakat aslında şeker yemediğimiz halde salgılanan insülin kan şekerini daha fazla düşürerek hızla acıkmamıza sebep olur. Bu durum bizim kilo almamıza ve daha fazla besin tüketmemize sebep olur. Aynı nedenle tatlandırıcı içeren gıdalar tüketildiğinde leptin hormonu salgılanmaz ve yağ yakımı da gerçekleşmez.
Ne Yapmalıyız?
Bu görüşlerin hepsi çalışmalarla desteklendiği için birisini alıp doğru deyip diğerlerini yanlış saymak çok da doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Bu nedenle tatlandırıcılara karşı temkinli yaklaşmakta fayda vardır. Tatlandırıcı kullanımı ile ilgili önerilerimi şu şekilde sıralayabilirim:
1. Çay ve kahveyi şekersiz tüketmeye alışın.
Bunu yapmak en başlarda zor gelecektir. Hatta hayat zevklerinizden en önemlisi alınmış gibi gelebilir size… Ama emin olun çok değil yalnızca 1 ay sonra çayın ve kahvenin asıl tadını aldığınızı hissedeceksiniz. Üstelik bunları artık şekersiz tükettiğiniz için daha fazla tüketmekten çekinmeyeceksiniz.
2. Tatlı ihtiyacı için alternatif tatlardan faydalanın
Kuru meyveler, pekmez ile tatlandırılmış şekersiz tatlılar, doğal tatlandırıcı olarak bal imdadınıza yetişecek tabii ki sınırlı tüketmek şartıyla…
3. Etiket okuyun ve tatlandırıcı içeren gıdalardan kaçının
Farkında olarak veya olmayarak tatlandırıcı içeren gıdaları tüketiyoruzdur. Bunların farkına varın ve olabildiğince az tüketin. Peki bunlar hangileri?
- Meşrubatlar
- Meyveli içecekler
- Meyveli sodalar
- Sakızlar, bazı şekerler
- Meyveli yoğurtlar
- Dondurulmuş tatlılar, dondurmalar
- Sofralık tatlandırıcılar
- İlaçlar, çocuk şurupları ve antibiyotikler
- Düşük kalorili gıdalar
- Sporcu içecekleri
- Çikolatalar
- Kahvaltılık gevrekler
- Konserve meyveler
Hangi markada olup olmadığını anlamanız için etiket okumanızı öneriyorum. Türk Gıda Kodeksine göre etiketlerde bilgisi verilmek zorunda…
4. Doğal tatlandırıcılar kullanın
Her şeye rağmen tatlı tüketme istediğiniz çok ve siz kalorisiz olmaları nedeniyle inatla tatlandırıcı mı tüketmek istiyorsunuz? O zaman size doğal tatlandırıcıları öneriyorum…
Yukarıda açıkladığımız nedenlerle yaygınlıkla kullanılan sakkarin, aspartam gibi tatlandırıcılar ile ilgili şüphe bulunduğundan bunların yerine daha doğal stevia gibi bitkisel tatlandırıcıları tercih edin.
Bitkisel tatlandırıcı Stevia
Anavatanı Brezilya, Arjantin, Paraguay’da yüzyıllardır yerliler tarafından kullanılıyor. Stevia, keşfedildiğinden beri sadece Güney Amerika’da değil dünyanın birçok ülkesinde, 100’den fazla çeşit yiyecek ve içeceğin tatlandırılmasında son derece yaygın olarak ve güvenle kullanılmaktadır.
Stevia’nın tatlandırıcı etkisi, yapraklarındaki doğal özlerde (Rebaduosid A) gizli. Bu özler sayesinde Stevia yaprakları şekerden 300 kat daha tatlıdır. Stevia bitkisinin özünü oluşturan Reb A; kalori ve karbonhidrat içermez. Bu sayede sıcak ve soğuk tüm içeceklerde, tatlı ve kek tariflerinde şeker yerine kullanmak için sağlıklı bir alternatiftir.
Ayrıca ülkemizde zeytin ağaçları arasında ikinci ürün olarak üretilmeye başlanmıştır.
Yorum Yap